Koło Czasu to monumentalna powieść amerykańskiego pisarza Jamesa Olivera Rigneya, Jr.. Tworzył pod pseudonimem Robert Jordan i to właśnie pod tym imieniem jest najbardziej znany na świecie. Koło Czasu to seria klasyfikowana jako High Fantasy i w początkowych planach autora zamknąć miała się w 6 tomach. Jednak w trakcie pisania, rozwijania wątków i budowania fabuły części przybywało i ostatecznie seria ta liczy sobie czternaście tomów, jeden prequel i dwie książki uzupełniające. Jordan rozpoczął pracę nad pierwszym tomem – Oko Świata, już w 1984, w oryginale został on opublikowany w 1990 roku. Od tamtego czasu dość regularnie pojawiały się kolejne tomy. Niestety niedługo po premierze 11 tomu, Gilotyna Marzeń, u Roberta Jordana zdiagnozowano ciężką i nieuleczalną chorobę, amyloidozę. Autor po rocznej walce zmarł w 2007 roku, w trakcie prac nad 12 (w planach ostatnim) tomem – Pamięć Światłości. Po śmierci autora, wdowa po Jordanie i edytorka wszystkich jego książek, zakończenie serii powierzyła młodemu pisarzowi i zapalonemu fanowi Koła Czasu – Brandonowi Sandersonowi.
Jordan pozostawił po sobie obszerne notatki i informacje, które umożliwiły ukończenie serii. Sanderson, przytłoczony ilością wątków i materiału, zmuszony był podzielić ostatni tom na trzy części – Pomruki Burzy, Bastiony Mroku i Pamięć Światłości. Ostatni tom w serii wydany został w 2013, 23 lata po wydaniu pierwszego tomu. Seria Koło Czasu charakteryzuje świetnie zbudowanym, bardzo szczegółowym światem, dobrze rozwiniętym systemem magicznym i niespotykaną w innych seriach ilością postaci. Nieprzeciętna jest również długość i obszerność serii. Poszczególne tomy nie raz znajdowały się na liście najlepszych sprzedawców New York Timesa i były nominowane do Hugo Award. Seria sprzedawała się w ponad 80 milionach egzemplarzy na całym świecie. Seria obficie czerpie ze źródeł europejskich i azjatyckich historii i mitologii. Odnajdujemy w niej elementy buddyzmu, hinduizmu, chrześcijaństwa. Opiera się na pojęciach dualizmu, taoizmu i reinkarnacji. Podczas pisania serii Jordan inspirował się Wojną i Pokojem Lwa Tołstoja.
Na wiosnę 2019 Wydawnictwo Zysk rozpoczęło w Polsce wznowienie całej serii. Tom pierwszy Oko Świata w twardej oprawie i serialową okładką miało swoją premierę 23 kwietnia. Planowane jest wydanie całej serii w nowej szacie graficznej. Wydawnictwo nie podaje jeszcze grafiku wydania kolejnych tomów. Do tej pory ukazały się kolejne tomy Wielkie Polowanie i Smok Odrodzony.
I tom: Oko Świata (The Eye of the World; tEotW; 1990) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Oko Świata tom 1 i 2, rok 1994, II wydanie jednotomowe w 2000, III wydanie jednotomowe 2011 – miękkich oprawach i różnych formatach, IV wydanie jednotomowe w nowej szacie graficznej i twardej oprawie 2019 r. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN: 978-83-8116-610-2. Streszczenie I tom.
II tom: Wielkie Polowanie (The Great Hunt; tGH; 1990) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Wielkie Polowanie, rok 1995 i Róg Valere, rok 1995; II wydanie jednotomowe rok 2002, III wydanie jednotomowe rok 2012 – w miękkich oprawach i różnych formatach, IV wydanie jednotomowe w nowej szacie graficznej i twardej oprawie 2019 r. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN 978-83-8116-725-3. Streszczenie II tom.
III tom: Smok Odrodzony (The Dragon Reborn; tDR; 1991) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Smok Odrodzony, rok 1995 i Kamień Łzy, rok 1996; II wydanie jednotomowe 2003, III wydanie jednotomowe rok 2012 – w miękkich oprawach i różnych formatach, IV wydanie jednotomowe w nowej szacie graficznej i twardej oprawie 2020 r. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN: 978-83-8116-845-8. Streszczenie III tom.
IV tom: Wschodzący Cień (The Shadow Rising; tSR; 1992) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Wschodzący Cień, rok 1996 i Ten który przychodzi ze świtem, rok 1997; II wydanie jednotomowe Wschodzący Cień, rok 2011. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN: 83-7298-286-4. Oprawa: miękka. Streszczenie IV tom.
V tom: Ognie Niebios (The Fires of Heaven; tFoH; 1993) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Ognie Niebios, rok 1997 i Spustoszone ziemie, rok 1998; II wydanie jednotomowe Ognie Niebios, 2011. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN: 978-83-7506-862-7. Oprawa: miękka. Streszczenie V tom.
VI tom: Triumf Chaosu (Lord of Chaos; LoC; 1994) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Triumf chaosu, rok 1998 i Czarna Wieża, rok 1998; II wydanie jednotomowe Triumf Chaosu, rok 2013. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN: 978-83-7506-941-9. Oprawa: miękka. Streszczenie VI tom.
VII tom: Korona Mieczy (A Crown of Swords, aCoS; 1996) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Czara Wiatrów, rok 1999 i Korona Mieczy, rok 2000; II wydanie jednotomowe Korona Mieczy, rok 2013. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN: 978-83-7785-190-6. Oprawa: miękka. Streszczenie VII tom.
VIII tom: Ścieżka Sztyletów (The Path of Daggers, tPoD; 1998) I wydanie w Polsce jednotomowe: Ścieżka Sztyletów, rok 2001; II wydanie jednotomowe Ścieżka Sztyletów, rok 2012. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska ISBN: 978-83-7506-943-3. Oprawa: miękka. Streszczenie VIII tom.
IX tom: Dech Zimy (Winter’s Heart; WH; 2000) I wydanie w Polsce jednotomowe: Dech Zimy, rok 2003; II wydanie jednotomowe Dech Zimy, rok 2013. Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska, Jan Karłowski ISBN: 978-83-7506-942-6. Oprawa: miękka. Streszczenie IX tom.
X tom: Rozstaje Zmierzchu (Crossroads of Twilight; CoT; 2003) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Rozstaje Zmierzchu, rok 2004 i Wichry Cienia, rok 2004; II wydanie jednotomowe Rozstaje Zmierzchu, rok 2013; Tłumaczenie: Ewa Wojtczak ISBN: 9788377850688. Oprawa: miękka Streszczenie X tom.
XI tom: Gilotyna Marzeń (Knife of Dreams; KoD; 2005) I wydanie w Polsce w dwóch tomach: Gilotyna Marzeń, rok 2006 i Książe Kruków, rok 2007; II wydanie jednotomowe, Gilotyna Marzeń, rok 2013; Tłumaczenie: Jan Karłowski ISBN: 978-83-7785-858-5. Oprawa: miękka
XII tom: Pomruki Burzy (The Gathering Storm; tGS; 2009, Robert Jordan & Brandon Sanderson) I wydanie w Polsce jednotomowe: Pomruki Burzy, rok 2011; Tłumaczenie: Jan Karłowski ISBN: 978-83-7506-723-1. Oprawa: miękka
XIII. Bastiony Mroku (Towers of Midnight; ToM; 2010, Robert Jordan & Brandon Sanderson) I wydanie w Polsce jednotomowe: Bastiony Mroku, rok 2014; Tłumaczenie: Jan Karłowski ISBN: 978-83-7506-944-0. Oprawa: miękka
XIV tom. Pamięć Światłości (A Memory of Light; aMoL; 2013; Robert Jordan & Brandon Sanderson) I wydanie w Polsce jednotomowe: Pamięć Światłości, rok 2016; Tłumaczenie: Joanna Szczepańska, Jan Karłowski. ISBN: 978-83-7785-710-6. Oprawa: miękka
Prequel: Nowa Wiosna (New Spring; NS; wyd. 2004) I wydanie w Polsce, dodatek do antologii Legendy Wydawnictwo Rebis, rok 2001; Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska; II wydanie pełne, rok 2005, Wydawnictwo Zysk i Sp. Tłumczaczenie: Katarzyna Karłowska; ISBN: 83-7298-869-2. Oprawa: miękka
Koło Czasu. Przewodnik po sadze Roberta Jordana (The World of Robert Jordan’s The Wheel of Time, wyd. 1997; Robert Jordan & Teresa Patterson) I wydanie w Polsce jednotomowe: Przewodnik po sadze Roberta Jordana, rok 2003; Tłumaczenie: Ewa i Dariusz Wojtczak, ISBN: 83-7298-465-4. Oprawa: miękka
W 2018 roku Harriet McDougal, jako właściciel praw autorskich po Jordanie, podjęła decyzję o wydaniu nigdy wcześniej nie publikowanego Warrior of the Altaii, pierwszej, debiutanckiej powieści Roberta Jordana. W Polsce, nakładem Wydawnictwa Zysk i Spółka, Wojownik Altaii został wydany w marcu 2020. Jest to książka nie związana z uniwersum Koła Czasu.
Wydawcą całej serii Koło Czasu w Polsce od samego początku było Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Encyklopedia The Wheel of Time Companion (The Wheel of Time Companion: The People, Places, and History of the Bestselling Series, wyd. Październik 2015; Harriet McDougal, Alan Romanczuk and Maria Simons) – nie wydane w Polsce.
Opowiadanie Uderzenie na Shayol Ghul (The Strike at Shayol Ghul; wyd. 1996 w anglojęzycznej wersji Przewodnika po sadze Roberta Jordana) – nieoficjalne tłumaczenie można znaleźć tutaj.
Opowiadanie Rzeka Dusz (River of Souls, wydane w antologii Unfettered: Tales by Masters of Fantasy, wyd. 2013; Robert Jordan & Brandon Sanderson) – nieoficjalne tłumaczenie można znaleźć tutaj. Tutaj natomiast dostępne jest nieoficjalne polskie tłumaczenie prequela Ravens – Kruki – opublikowanego w wersji anglojęzycznej wyłącznie w wersji young adult Oko Świata, nigdy nie opublikowanego w Polsce.
Komiksy
W roku 2005 firma Dabel Brothers rozpoczęła wydawanie Koła Czasu w komiksach. Zaczęto od noweli Nowa Wiosna. Kolejne części wychodziły co miesiąc, ale po piątym wydaniu nastąpiła trzy letnia przerwa. Wydawnictwo Red Eagle powodowało opóźnienia. Ostatnie trzy części wyszły w 2009 i 2010 roku. W 2009 roku Dabel Br. rozpoczął adaptację pierwszej książki z serii – Oko Świata. 9 Marca 2009 opublikowali na swojej stronie 10 pierwszych stron Oko Świata – Góra Smoka. Następnie do końca Marca 2013 Dynamite Entertainment opublikował 35 części The Wheel of Time: Eye of the World. Harriet McDougal pytana o kontynuację odpowiada – „Jest to możliwe, tylko musimy przestać sprzedawać to w tak strasznie chaotyczny sposób.” Wszystkie 43 wydane komiksy Nowej Wiosny i Oka Świata zostały zebrane razem i wydane w sześciu tomach w lutym 2015.
Gry
Wheel of Time computer game wydana w 1999 roku. Zadaniami w grze jest, aby samotna Aes Sedai wytropiła złodzieja, który wkradł się do Białej Wieży, odkryć zapomniany rytuał w Shayol Ghul i zapobiec przedwczesnemu uwolnieniu się Czarnego. Choć Robert Jordan konsultował się z twórcami w sprawie fabuły, nie uważał gry za zgodną z jego linią fabularną.
The Wheel of Time MUD oparty na świecie Koła Czasu, ale osadzony w czasie około 30 lat wcześniej. Warto zaznaczyć że WoTMUD uzyskał pisemną zgodę autora na wykorzystywanie wszystkich pomysłów, oprócz głównych bohaterów.
The Wheel of Time Roleplaying Game wydane przez Wizards of the Coast . Gra działała zgodnie z zasadami opracowanymi do trzeciej edycji gry Dungeons and Dragons. Miała jeden moduł przygodowy opublikowany w 2002 roku, opierający się na Proroctwach Smoka. Krótko po jej wydaniu Wizards of the Coast ogłosił, że nie będzie dalszych produktów. Robert Jordan przyznał, że problemy z grą RPG wynikają z błędów w fabule, które są niezgodne z książkami. Na początku roku 2009 firma EA Games ogłosiła, że kupiła prawa do MMORPG. Kolejnego roku Obsidian Entertainment przyznał, że będą pracować nad projektem gry do na PlayStation 3, Xbox 360 i na PC. Jednak projekt został zawieszony.
Muzyka
W 1999 roku Robert Berry wydał płytę A Soundtrack for the Wheel of Time, inspirowaną książkami. Grupa Blind Guardian napisała dwie piosenki dedykowane serii. Ukazały się w ich albumie At the Edge of Time: „Ride into Obsession” i „Wheel of Time”. Szwedzka grupa heavy metalowa – Katana również napisała utwór, „The Wisdom of Emond’s Field”, wydana w 2012 roku w albumie Storms of War. Piękną muzykę tworzy również zespół rockowy Reflections of Sound. W jego repertuarze możemy znaleźć wiele klimatycznych piosenek inspirowanych Kołem Czasu. Amerykańska grupa Metalowa Noble Beast w swoim albumie wydanym w 2014 roku umieściła utwór „The Dragon Reborn”. Kołem Czasu inspirowała się również Heavy Metalowa grupa Manetheren. Amerykański kompozytor Seth Stewart stworzył dzieło orkiestrowe zatytułowane „Age of Legends”, inspirowane magią i mitami opisanymi w Kole Czasu. Premiera odbyła się w 2011 roku w Sali Koncertowej Beall.
Serial
W roku 2000 w programie CNN Robert Jordan wspomniał że istnieje możliwość, że Oko Świata zostanie zekranizowane przez NBC w postaci mini serialu. Wyraził jednak wątpliwości czy projekt ostatecznie dojdzie do skutku, ponieważ najważniejsze osoby zaangażowane w projekt odeszły z NBC. Pierwszy tom, Oko Świata, miał być także wyprodukowana przez Universal Pictures, jako pełnometrażowy film. Ten projekt jednak również został porzucony. W lutym 2015 na FXX został upubliczniony pilot „Winter Dragon”. W obsadzie znajdowali się Max Ryan jako Lews Therin Telamon i Billy Zane jako Ishamael. Został wyemitowany bez jakichkolwiek zapowiedzi czy reklam.
Harriet McDougal oznajmiła, że nie została poinformowana o fakcie jakiejkolwiek ekranizacji i prawa autorskie do Koła Czasu dnia 11 lutego 2015 mają powrócić do Grupy Bandersnatch. Na podstawie tego stwierdzenia Red Eagle pozwał ją do sądu, a sprawa ostatecznie zakończyła się ugodą. W kwietniu 2016 roku Harriet McDougal potwierdziła że wszystkie prawne spory zostały już zażegnane i Koło Czasu zostanie sfilmowane w postaci serialu telewizyjnego. 20 kwietnia 2017 r. ogłoszono, że Sony Pictures będzie oficjalnym producentem serialu i przeniesie serię na ekrany telewizyjne. Więcej informacji o serialu można znaleźć w tym dziale.
Konwenty
Od 2001 do 2012 fani Koła Czasu mogli uczestniczyć w konwencie Dragon Con. W Atlancie od 2009 roku odbywa się konwent JordanCon. Co roku bierze w nim udział Brandon Sanderson.
Ocena gości: 5 Gwiazdek
Ocena gości: 5 Gwiazdek
Pierwszy raz słyszę o tej serii ale zaciekawiło mnie to,że autor potrafił połączyć ze sobą tyle religii, tak, by miało to sens. Jeśli dostanę gdzieś początek tej serii na pewno przeczytam.
Udało mi się skompletować 13 tomów + prequel. Niestety tom 13 Bastiony mroku, jedyne dotychczasowe wydanie z 2014 roku osiąga jak dla mnie zbyt duże ceny. Póki co czekam na nowe wydanie.