Wkrótce po zakończeniu wyniszczającej Wojny o Moc, w której Światłość odniosła pyrrusowe zwycięstwo nad Ciemnością, Ishamael, potężny czarnoksiężnik, który jako jedyny zdołał uniknąć zamknięcia odwiedza mężczyznę zwanego Smokiem w jego pałacu. Lews Therin, bo tak miał na imię dawny wódz armii Światłości został przeklęty szaleństwem przez Wielkiego Władcę podczas rozstrzygającej bitwy, w efekcie czego zabił wszystkich swoich krewnych i domowników. Tę prawdę uświadamia mu Ishamael. Lews Therin w rozpaczy popełnia samobójstwo wznosząc dla siebie naturalny grobowiec, nazwany później Górą Smoka.
Ponad 3000 lat później, ludzkość powoli powróciła do ładu i cywilizacji, znacznie jednak ustępującej Wiekowi Legend z czasów sprzed wielkiej wojny i wywołanego klątwą kataklizmu. W wiosce Pole Emonda, położonej w prowincji Dwie Rzeki na zachodzie królestwa Andor trwa święto Bel Tine, rozpoczynające wiosnę. Mieszkańcy tej leśnej i górzystej krainy utrzymują się z produkcji wełny oraz tytoniu, od pokoleń nie widzieli ludzi królowej i kontakt ze światem zewnętrznym mieli ograniczony. O przestrzeganie lokalnych praw dbała rada wioski, a także niemniej ważne koło kobiet, gdyż podobnie jak w większości subkontynentu zwanego Westland, zaufanie do władzy mężczyzn było mocno ograniczone, jako że nie mogli przy zdrowych zmysłach czerpać z Mocy. Rand al’Thor, młody pasterz i łucznik, wyróżniający się od swych kędzierzawych, celtyckiej urody pobratymców, rudymi włosami, szarymi oczami i potężnym wzrostem podczas wyprawy z ojcem dostrzega Myrddraala.
Ten siejący grozę, walczący zatrutą klingą potwór Ciemności, należy do istot, w które ludzie w większości przestali wierzyć i znają jedynie z legend. W dzień świąteczny przybywa do wioski bard Thomdrill Merillin, starszy już mężczyzna oraz enigmatyczny handlarz Padan Fain, co samo w sobie stanowi wydarzenie roku. Wśród wieści przynoszonych przez nich z daleka, są też o wojnie z fałszywym Smokiem podającym się za inkarnację Lewa Therina. Część ludu wioski jest nieufna na nowiny, że wieje wiatr zmian i boi się nadejścia Smoka, gdyż ma on zarazem uratować świat i go zniszczyć.
Niedługo potem na wioskę napada oddział trolloków, mierzących do 3 metrów wojowników Ciemności, hybryd ludzi i drapieżników, dowodzonych przez Myrddraale. Mieszkańcy stawiają zorganizowany opór, lecz szalę starcia przechyla Moiraine. Błękitna Aes Sedai, przybyła wraz z zaprzysiężonym strażnikiem Lanem Mandragoran. Członkini starożytnego zakonu kobiet władających Jedyną Mocą i od pęknięcia działającego na rzecz racji stanu kontynentu oznajmia, iż atak ten jest pierwszym aktem nadchodzącej wojny z Ciemnością, gdyż choć odizolowany od świata, Wielki Władca wie, że w tym czasie i miejscu ma się objawić Smok Odrodzony, jego przeciwnik mogący poprowadzić ludzkość do Ostatniej Bitwy. Z proroctw wynika, że może nim być jeden z trójki przyjaźniących się młodzieńców w wieku 20 lat; Rand, uczeń kowala Perrin Aybara oraz obdarzony dowcipem Mat Cauthon.
Tytuł: | Oko Świata |
Tytuł oryginału: | The Eye of the World |
Autor: | Robert Jordan |
Tom: | 1 |
Rok I wydania oryginału | 1990 |
Rok I wydania w Polsce | 1994 |
Wydawnictwo: | Zysk i Sp. o.o. |
Ilość rozdziałów: | 53 + Prolog |
Ilość stron: | 954 |
Moiraine zamierza zabrać ich do Białej Wieży w Tar Valon, stolicy swojego zakonu. Przed odjazdem, ranny w walce ojciec Randa, Tam wyjawia mu, że ten nie jest jego synem lecz został jako niemowlę znaleziony i adoptowany podczas bitwy przeciw Aielom, pustynnym wojownikom zza wschodnich gór. Daje mu również swój miecz. Do wyprawy dołącza Egwene al’Vere, córka burmistrza wioski, obiecana Randowi. Moiraine odkryła w niej wielkie pokłady Mocy. Jeszcze większymi dysponuje apodyktyczna lecz obowiązkowa, młoda uzdrowicielka i wiedząca Nynaeve al’Meara. Nie ufa Aes Sedai i zamierza podążać za młodzieńcami, by udzielić ochrony, gdy będzie trzeba. Przyłącza się także do kompanii spragniony przygód bard. Po drodze, bohaterowie są ścigani przez potwory Ciemności, w tym latającego draghkara mogącego zwabić ofiary śpiewem i pożreć ich duszę.
Drużyna korzystając z usług właściciela promu przeprawia się przez Tarren Ferry, a Moiraine zasnuwa ich drogę mgłą, by zgubić pościg. W dalszej drodze bohaterowie dowiadują się o walecznej przeszłości Dwu Rzek, gdzie dawniej leżało królestwo Manetheren, Mat Cauthon w niewyjaśniony sposób zna nieco słów z tego wymarłego języka. Moiraine daje Egwene pierwsze lekcje korzystania z saidara, żeńskiego aspektu magii i mówi że ta pewnego dnia może osiągnie sam Tron Amyrlin, jako że w tej godności rolę grają talenty, nie urodzenie.
Kompania dociera do prowincjonalnego miasta Baerlon, gdzie w gospodzie Rand, Mat i Perrin są nawiedzeni w nocy przez postać o ludzkim kształcie i płomiennych oczach, wzywającą ich do złożenia hołdu. Podejrzewają, że może to sam Władca Ciemności (jego imię Shaitan jest objęte tabu i ludzie posługują się określeniem Czarny), bądź jeden z 13 Przeklętych, jego obdarzonych nieśmiertelnością namiestników sporód dawnych ludzi, którzy jednak powinni przebywać zamknięci na Ugorze Północy. W mieście Rand poznaje Min Farshaw, kilka lat starszą od siebie kobietę o krótkich włosach noszącą się po męsku, kuzynkę właścicielki gospody. Min posiada rzadki dar jasnowidzenia, widzi wokół Randa następujące aury: Miecz, Który Nie Jest Mieczem, on wylewający wodę na piasek, złota korona z liści laurowych, laska żebraka, zakrwawiona ręka i rozżarzone żelazo, błyskawice wokół niego i wychodzące z jego postaci, czarna skała mokra od krwi, trzy kobiety nad jego pogrzebowym stosem oraz ich ponowne spotkanie. Przy Macie dostrzega: róg, sztylet z rubinem, oko na wadze, czerwonego orła i roześmianą twarz. Przy Perrinie: wilka, złamaną koronę i kwitnące drzewa. Przy Thomie- mężczyznę żonglującego ogniem i Białą Wieżę. Przy Lanie- siedem zrujnowanych wież i niemowlę trzymające miecz. Przy Egwene – że ona i Rand nie są sobie pisani oraz, że czeka ją droga Moiraine, lecz nie odmówi w trakcie.
Następnie Rand natrafia przypadkiem na Padana Faina, handlarz zachowuje się podejrzanie i ucieka. Młodzieńcy mają też konfrontację z przebywającym w mieście oddziałem Synów Światłości, zwanych Białymi Płaszczami. To religijne wojskowe bractwo uważa każdą formę Mocy za zło i domenę Czarnego, jest głównym rywalem Aes Sedai w grze geopolitycznej. Oficer Dain Bornhald chce oskarżyć bohaterów o sprzyjanie Ciemności. Bard Thom opowiada o karatheońskim cyklu proroctw, zgodnie z którym Smok Odrodzony, aby się objawić światu, musi zdobyć fortecę Kamień Łzy i wydobyć stamtąd artefakt w kształcie miecza. Opowiada także o polowaniu na róg, mogący przywołać bohaterów z zamierzchłych czasów oraz o pradawnych mitach; takich jak o wielkiej królowej Elzbeth, czy wojnie mocarstw Mosk i Merk na świetliste pociski. Drużyna w nocy ucieka z miasta, Moiraine przepędza zagradzających drogę Białych Płaszczy.
Bohaterowie przemierzają rozległe pustkowia w drodze na wschód, wpadają w zasadzkę trolloków i Myrddraali. Gdy Lan zabija w walce jednego z tych ostatnich, spora liczba bestii ginie wraz z nim, gdyż często łączą się psychicznie podczas walki. Moiraine rozprasza przeciwnika korzystając z aspektu ognia i ziemi. Wędrowcy zatrzymują się w przeklętym mieście upiorów Shadar Logoth, którego jednakże boi sie pomiot Cienia. Jego dawny zarządca Mordeth poprzysiągł wieczną wojnę Cieniowi lecz przekształcił siebie i całe miasto w spaczone byty chaosu, łączące się nocą w śmiercionośny wicher Mashadar. Mat bieże z jego skarbca sztylet i jego ciało zaczyna przenikać trucizna, nie może też porzucić artefaktu bez gorszych jeszcze skutków. Zaatakowana przez wicher i trolloki drużyna rozdziela się na 3 grupy. W jednej są Rand, Mat i Thom; w drugiej Perrin i Egwene; w trzeciej Moiraine, Lan i Nynaeve.
W Perrinie zachodzi powolna przemiana, jego oczy nabrały złotego koloru, zaczął mieć też sny w których przybiera postać wilka. Kontynuując podróż z przyjaciółką, spotykają Elyasa Machera, byłego strażnika Aes Sedai. Podobnie, jak Perrin dysponuje on zdolnością komunikowania się z wilkami i udziela mu kilku pożytecznych instrukcji. Bohaterowie goszczą niedługo w obozie Druciarzy. Ten wędrujący na wozach, egzotyczny, pokojowy lud poszukuje zapomnianej pieśni. Egwene nawiązuje krótkotrwały flirt z młodym Aramem. Niedługo potem drogi ich i Elyasa się rozchodzą. Podczas burzy, Aybara broniąc wilczych braci zabija dwóch Synów Światłości z legionu lorda Geoframa Bornhalda, ojca Daina i razem z Egwene trafia do niewoli. Geofram chce przeprowadzić nad Perrinem proces, Egwene natomiast trzymana jest w areszcie, jako że okazała zdolność w przenoszeniu. Podoficer Byar zamierza zabić młodzieńca przed procesem, lecz w porę przybywa z pomocą Moiraine rozpętując burzę.
Pięcioro towarzyszy zmierza do Caemlyn, stolicy Andoru. Wówczas między Lanem i Nynaeve rodzi się silna więź, mająca początek w głębokim wzajemnym szacunku. Rand, Mat i Thom uciekając przed pomiotem Cienia, chronią się na pokładzie kupieckiego statku Spray, dowodzonego przez kapitana Bayla Domon. Ten poszukiwacz skarbów dysponuje sporą wiedzą o świecie. Opowiada o artefaktach ukrytych w pałacu Tanchico, stolicy Tarabonu, o Ludach Morza czekających na swojego bohatera z przepowiedni, Coramoora który je zjednoczy na czas Ostatniej Bitwy, a także o gigantycznym częściowo zakopanym monumencie na wyspie Tremalking. Gdy dopływają do portu rzecznego, docierają do nich informacje, że fałszywy Smok, Logain został pokonany i schwytany przez Aes Sedai z Czerwonych. Ma zostać w triumfalnym pochodzie zawieziony do Białej Wieży, a przedtem do Caemlyn. Jeden z członków załogi okazuje się sprzymierzeńcem Ciemności, Myrddraal atakuje bohaterów. Bard samotnie stawia mu czoła, dając przyjaciołom czas na ucieczke.
Podróżując na wschód, Rand i Mat wykorzystując nabyte od barda umiejętności zarabiają na noclegi w karczmach, są jednak ścigani i napadani nocami przez sprzymierzeńców Ciemności. Przy największym zagrożeniu, gdy karczmarz próbuje zastawić na nich pułapkę w pokojach gościnnych; Rand przywołuje piorun, który burzy zamurowane okno i pozwala im uciec. Mat coraz bardziej choruje pod wpływem sztyletu i na ostatnim etapie drogi majaczy. Przyjaciele jednak docierają do Caemlyn, stolicy Andoru, największego z królestw Westlandu. Ludność jego w większości ma blond włosy i karnację bledszą jeszcze niż mieszkańcy Dwu Rzek, od samego założenia panować na tronie mogą jedynie królowe, a ich mężowie dowodzą armiami, państwo jest też związane sojuszem z Tar Valon i obecnie Elaida, czerwona Aes Sedai jest główną doradczynią królowej Morgase Trakand.
W metropolii, słynącej z monumentalnych białych budowli wzniesionych przez humanoidalną rasę Ogirów trwają obecnie zamieszki z Synami Światłości. Rand i Mat zatrzymują się w gospodzie Basela Gilla, dawnego przyjaciela Thoma. Wyjawia on, że Tom był dawniej kochankiem królowej i bardzo wpływową osobą na dworze. Rand zawiera przyjaźń z jednym z gości, Loialem; Ogirem mierzącym 3 metry wzrostu, mającym 80 lat, co w jego cyklu czyniło go młodzieńcem i pragnącym zostać kronikarzem. Podziwiając marsz ze schwytanym Logainem, Rand spada z dachu do królewskiego ogrodu. Opiekuje się z nim i zaprzyjaźnia Elayne, młoda dziedziczka tronu. Jej brat przyrodni, Galad Damodred kuzyn Moraine ściąga straż pałacową. Elaida dysponująca talentem przepowiadania przyszłości ma wizję świata chwiejącego się niebawem w posadach, w czym Rand odegra centralną rolę. Widzi także, że Elayne zostanie Aes Sedai oraz potężną królową. Sugeruje uwięzić Randa, lecz Morgase nie zgadza się i puszcza go wolno. Dowódca sił zbrojnych Gareth Bryne, zwraca uwagę Randa, że miecz który dostał od przybranego ojca posiada znak czapli, dostępny tylko mistrzom szermierki.
Niedługo do miasta przyjeżdża reszta drużyny. Loial dostrzega, że trzej młodzi mężczyźni, z których każdy jest potencjalnym Smokiem są wszyscy silnymi ta’veren, tymi wokół których Wzór tka wątki, co wiążę się z nadświadomymi wpływami na otoczenie, być może losy całych narodów. Moiraine postanawia dopuścić Ogira do kompanii biorąc pod uwagę, że jego lud zbudował nie tylko miasto, ale też Bramy, portale pozwalające korzystać ze skróconej drogi w przestrzeni. Podejmuje pod wpływem naglącej potrzeby decyzję, by zmienić kierunek z Białej Wieży na pogranicze północnego królestwa Shienar z Ugorem, domeną zła, by w Oku Świata wypełnionym saidinem- męską Mocą można było odkryć, przy pomocy Zielonego Człowieka kto jest Smokiem Odrodzonym.
Wszyscy bohaterowie wstępują na Drogę, nawet Mat pobieżnie wyleczony przez Moiraine. Panuje mrok i niedaleko bramy docelowej podróżnych atakuje czarny potępieńczy wicher, zwany Machin Shin, w ostatniej chwili udaje się przejść na drugą stronę. Napotykają brygadę wojska dowodzoną przez lorda Agelmara Jagada, komendanta granicznego fortu Fal Dara. Zatrzymują się w nim na krótko. Do niewoli dostaje się handlarz Padan Fain, okazuje się że będąc od wielu lat przymusowym szpiegiem Czarnego tropił potencjalnego Smoka. Jednak w Shadar Logoth zaszła w nim przemiana. Z jego ciałem połączyła się dusza Mordetha, Padan przeniknął jego wypaczoną, chaotyczną mocą stając się wrogiem wszelkich istot żywych.
Shienaranie oddają Lanowi honory, jako że jest z prawa królem Malkier, państwa podbitego przez hordy Cienia z Ugoru, gdy był jeszcze dzieckiem. Teraz armie Cienia podejmują kolejną ofensywę na przełęczy Tarwina, gdzie król Shienaru zamierza podjąć bitwę. Drużyna zgodnie z planem wyrusza nad Oko Świata, Ugór to kraina duszna, ze zgniłą roślinnością, pełna niebezpiecznych potworów. Siedziba Zielonego Człowieka, Someshty być może ostatniego z pradawnej rasy olbrzymich obrońców ekosystemu jest azylem. Zielony Człowiek tytułuje Randa „smocze dziecię”.
Wtedy bohaterowie zostają zaatakowani przez dwóch Przeklętych, Aginora i Balthamela, pierwszych którym udało się wyrwać z więzienia. Ponieważ przebywali blisko pieczęci, działał na nich upływ czasu i ich ciała się przerażająco postarzyły. Someshta staje do magicznego pojedynku przeciw Balthamelowi, w którym obaj oddają życie. Towarzysze zdają się bezradni wobec mocy Aginora, lecz wtedy Rand zaczerpuje saidin z Oka Świata i ścierając się z Przeklętym, spala go. Następnie zostaje zaatakowany przez zjawe ze swych koszmarów, Baalzamona. Pojedynek z nim trwa dłużej, wspomniany zostaje legendarny podróżnik Jain Długi Krok, któremu nieprzyjaciel życzy śmierci za zbyt dużą wiedzę. Walczący przenoszą się w pewnym czasie na przełęcz, gdzie Rand Mocą dokonuje wielkich zniszczeń w armii trolloków i przechyla szalę zwycięstwa na stronę lorda Agelmara. Ostatecznie pokonuje przeciwnika lecz jego śmierć, ani tożsamość nie zostaje potwierdzona. Wśród zdobyczy nad Okiem znajduje się róg Valere oraz pierwsza z siedmiu pieczęci z więzienia Czarnego, przełamana. Moiraine dziękuje Światłości za to, że Smok się Odrodził w osobie Randa.
Spis rozdziałów
Prolog. Góra Smoka
- Pusta droga
- Obcy
- Handlarz
- Bard
- Zimowa noc
- Zachodni las
- Wyjście z lasu
- Bezpieczne miejsce
- Nakazy Koła
- Pożegnanie
- Droga do Taren Ferry
- Przeprawa przez Taren
- Wybory
- „Jeleń i Lew”
- Obcy i przyjaciele
- Wiedząca
- Obserwatorzy i myśliwi
- Droga Caemlyn
- Przyczajony Cień
- Pył na wietrze
- Posłuchaj wiatru
- Wybrana ścieżka
- Wilczy brat
- Ucieczka brzegiem Arinelle
- Lud Wędrowców
- Biały Most
- Schronienie przed burzą
- Ślady w powietrzu
- Bezlitosne oczy
- Synowie Cienia
- Widowisko za kolację
- Czterej królowie w Cieniu
- Czarny czeka
- Ostatnia wioska
- Caemlyn
- Splot Wzoru
- Długi pościg
- Odsiecz
- Splot zadzierzga się
- Splot się zacieśnia
- Starzy przyjaciele i nowe zagrożenia
- Wspomnienie snów
- Decyzje i objawienia
- Ciemne drogi
- Co czyha w Cieniu
- Fal Dara
- Kolejne opowieści o Kole
- Ugór
- Czarny budzi się
- Spotkania przy Oku
- Przeciwko Cieniowi
- Nie istnieje ani początek, ani zakończenie
- Koło obraca się
Glosariusz